1. BDDK ilgili Kurul Kararları gereği belirlenen Kredi Derecelendirme Notu Alma zorunluğunun dayanağı nedir?
BDDK’nın 21.02.2020 tarihli 8876 sayılı ve 10.09.2020 tarihli 9133 sayılı Kurul Kararları ile bankacılık sektöründeki toplam riski talep edilen kredi dâhil, Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdindeki en güncel bilgilere göre 500 milyon TL ve üzerinde olan bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki şirketlerin kredi kullanabilmesi için 30.06.2021 tarihine kadar Kurulca yetkilendirilmiş bir derecelendirme kuruluşundan derecelendirme notu almaları ve çalıştıkları bankalara ibraz etmeleri yükümlülüğü getirilmiştir.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun 27.05.2021 tarih ve 9590 sayılı kararı ile; pandemi şartları, mevcut süre ve kaynak kapasitesi göz önünde bulundurularak; kredi tahsis süreçlerinin aksamaması ve ilgili şirketlerin katlanacağı derecelendirme hizmeti maliyetlerinin zamana yayılabilmesi amacıyla, derecelendirme yükümlülüğü kapsamındaki şirketlerin kredi tahsisi için 31.08.2021 tarihine kadar yetkili derecelendirme kuruluşu ile sözleşme imzalanmış olması ve söz konusu süre içerisinde yapılmış olan derecelendirme taleplerine yönelik hazırlanacak derecelendirme raporunun 31.12.2021 tarihine kadar tamamlanması şartıyla; henüz derecelendirme raporu hazırlanmamış olsa da, sözleşme yapıldığını ispat edecek bir belge alınarak kredi kullandırımına 31.12.2021 tarihine kadar devam edilebilmesine olanak tanınmıştır.
BDDK’nın 16.09.2021 tarihli ve 9789 sayılı kararı ile derecelendirme zorunluluğuna ilişkin olarak; pandemi şartları, mevcut süre ve kaynak kapasitesi göz önünde bulundurularak; kredi tahsis süreçlerinin aksamaması ve ilgili şirketlerin katlanacağı derecelendirme hizmeti maliyetlerinin zamana yayılabilmesi amacıyla, derecelendirme yükümlülüğü kapsamındaki şirketlerin kredi kullanabilmesi için derecelendirme sürecinin yetkili bir derecelendirme kuruluşu ile sözleşme imzalamak suretiyle başlatılmış olma şartının 31.12.2021 tarihine kadar uzatılmasına ancak bu tarihten sonra derecelendirme notu zorunluluğu kapsamına giren şirketlerin kredi başvurularında ise kredi kullanım onayı için başvuru yapan şirket tarafından, yetkili bir derecelendirme kuruluşundan derecelendirme sürecinin başlatıldığına dair teşvik edici bir belgenin başvuru yapılan bankaya ibraz edilme şartının getirilmesine karar verilmiştir.
Kurul Başkanlığının 05.01.2022 tarihli gündem yazısı ekinde gönderilen, 03.01.2022 tarih ve E-42233676-010.03-37524 sayılı yazısı ile; Derecelendirme notu alma zorunluluğu kapsamındaki şirketlerin, hangi tarihte bu kapsama girdiğine bakılmaksızın, kredi başvurularında kredi kullanım onayı için yetkili bir derecelendirme kuruluşundan alınmış geçerli bir derecelendirme notunun veya yetkili bir derecelendirme kuruluşundan derecelendirme sürecinin başlatıldığına dair tevsik edici bir belgenin kredi başvurusu yapılan bankaya ibraz edilmesi şartı getirilmesine, bu Kararın Kuruluş Birliklerine duyurulmasına ve Kurum internet sitesinde yayımlanmasına karar verilmiştir.
2. Müşterinin Risk Merkezi nezdindeki toplam riskinin 500 milyon TL ve üzerinde olup olmadığının tespitinde hangi hususlar dikkate alınmaktadır?
Bankalar dışındaki kurumlara olan borçlar hariç tutulmaktadır.
Başka banka ya da finans kurumundan kredi teminatı amacıyla kullandırılmış krediler hariç tutulmaktadır.
Müşterinin Risk Merkezi nezdindeki toplam riskinin 500 milyon TL ve üzerinde olup olmadığının tespitinde toplam risk bakiyesi olarak tahsis tarihindeki en güncel bakiyenin esas alınması ve talep edilen yeni kredilerin de hesaplamada dikkate alınması gerekmektedir
3. Müşterinin Risk Merkezi nezdindeki toplam riskinin 500 milyon TL ve üzerinde olup olmadığının tespitinde gayri nakdi krediler de dikkate alınmakta mıdır?
Evet alınmaktadır. 500 milyon TL ve üzerinde sadece gayri nakit riski bulunan veya nakit ve gayri nakit kredi riski toplamı 500 milyon TL ve üzerinde olan firmalar derecelendirme notu almak zorundadırlar (örnek; firmanın 200 milyon TL nakdi artı 300 milyon TL de gayri nakdi riski var ise derecelendirme notu alacaktır)
4. Kamu kurumları, Yerel Yönetimler (Belediyeler) Derecelendirme notu almak zorunda mı?
Hayır, şirket statüsünde olmadıkları için derecelendirme notu ibrazı zorunluluğundan muaftırlar, ancak bunların kriterlere uyan şirket statüsündeki iştiraklerinin derecelendirme notu almaları gerekmektedir.
5. 500 Milyon TL ve üzeri risklerde grubun konsolide riskleri mi yoksa gruba ait firmanın riskleri mi dikkate alınmalıdır?
500 milyon TL ve üstü kredi riski bulunan her bir firma ayrı ayrı derecelendirme notu almak zorundadır. (Örneğin: A Holding çatısı altında konsolide olan B ve C şirketlerinin her birinin 500 Milyon TL ve üzeri kredi riski mevcut, ancak A Holding’in solo bazlı nakit veya gayri nakdi banka riski bulunmamakta veya bizzat kendisinin kredi riski 500 Milyon TL’nin altında ise; B ve C şirketleri ayrı ayrı derecelendirme notu alacak ancak A Holding şirketi ise bundan muaf olacaktır.)
Bir başka ifade ile BDDK’nın düzenlemesindeki 500 Milyon TL ve üzeri kredi tutarı her bir firma özelinde, münferiden dikkate alınmalıdır. Grup içerisindeki her bir tüzel kişilik üzerindeki risk ayrı ayrı 500 Milyon TL ve üzerinde ise her bir firma için ayrı ayrı kredi derecelendirme raporu alınması gerekmektedir.
6. Derecelendirme süreci hakkında nasıl bilgi alabilirim?
JCR Avrasya Derecelendirme A.Ş.’nin (JCR Avrasya) tüm süreçlerini “JCR Avrasya Süreç” dokümanı içerisinden temin edebilirsiniz.
https://www.jcrer.com.tr/documents/Sunumlar/jcr-er-surec-blglendrme.pdf
Detaylı bilgi almak için ise aşağıdaki iletişim bilgilerinden ulaşabilirsiniz.
info@jcrer.com.tr ve /veya Tel: 0(212) 352 56 73 / 74 / 79
7. Derecelendirme sürecinde fiyatlama nasıl oluşturulmaktadır?
Fiyatlama varlık büyüklüğü, ciro rakamı, güncel nakdi + gayri nakdi banka risk bilgileri ile faaliyet gösterilen sektöre ilişkin parametreler dikkate alınarak belirlenmektedir.
8. “Issue Rating (İhraç Notu)” nedir? Bu hizmet için ilave bir ücret talep ediliyor mu?
Kredi Derecelendirme raporunda verilen notlar arasında talep edilmesi halinde “İhraç Notu” (Issue Rating) verilebilir. Tahvil, bono ihraçlarında firmalar bu notu ayrıca talep edebilirler. Talep edilmemiş ise ilave bir ücret alınmamaktadır. Firmanın ihraç notu talebi olması halinde sözleşme üzerinde ilgili alanları işaretlemesi gerekmektedir.
Firmanın ihraç notu talep etmesi halinde toplam ihraç tutarının ‱ 3,5 (on binde üç buçuk)’u kadar ihraç komisyon ücreti ayrıca ödenecektir. Bu tutarlar (İhraç Komisyonu Ücretleri) Yıllık Kredi Derecelendirme Ücretinden ayrı olup her bir ihraç için geçerlidir.
9. Notlar kamuoyuyla paylaşılıyor mu?
Raporun kamuoyuyla paylaşılması hususu; Hizmeti Talep Eden Müşterinin, derecelendirme raporu tarihinde, Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında bir sermaye piyasası kurumu olmaması, sermaye piyasası araçları borsada işlem gören bir işletme olmaması ve sermaye piyasalarından borçlanmaması halinde, derecelendirme notunun ve buna ilişkin güncellemelerin kamuya açıklanıp açıklanmaması Hizmeti Talep Eden Müşterinin talebine tabidir. Ancak, Sözleşme süresi içerisinde müşterinin sermaye piyasası kurumu haline gelmesi veya sermaye piyasalarından borçlanması halinde derecelendirme notları ve bunlara ilişkin güncellemeler kamuya açıklanır.
Bankalara ilişkin derecelendirme notları ve bunlara ilişkin güncellemeler her koşulda kamuya açıklanır.
Müşterinin talebinden bağımsız olarak her halükârda, Derecelendirme Kuruluşu tarafından verilen derecelendirme notları düzenli olarak yetkili mercilere (SPK, TBB Risk Merkezi vb.) raporlanmaktadır.
10. Mesleki Mesuliyet Sigortası kapsamı nedir?
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 63. Maddesine göre; Derecelendirme kuruluşları, faaliyetleri neticesinde düzenledikleri raporlarda yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgiler dolayısıyla neden oldukları zararlardan sorumludurlar.
Tebliğ 27. maddesi; Derecelendirme Kuruluşları açısından sorumluluk ilkesini düzenlemektedir. Derecelendirme faaliyetinin bu Tebliğde belirtilen ilke, esas ve usullere uygun olarak yapılmamasından dolayı, müşteriler ve üçüncü şahısların uğrayabilecekleri zararlardan, genel hükümler saklı kalmak kaydıyla, derecelendirme kuruluşu ile birlikte ilgili derecelendirme uzmanları ve derecelendirme komitesi üyeleri müteselsilen sorumludur. İlgili Faaliyet İlkeleri; Tebliğ 15. maddesinde sayılmış olup; yalnızca bunlara aykırılık durumunda sorumluluk ilkesi gündeme gelmektedir.
Tebliğ 27. maddesinin ikinci fıkrası; derecelendirme kuruluşlarının, gerçekleştirecekleri derecelendirme faaliyetlerinden doğabilecek zararları karşılamak amacıyla mesleki sorumluluk sigortası yaptırmasını zorunlu kılmaktadır. Aynı zorunluluk Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik m.13/1-d’de düzenlenmektedir.
Ayrıca tarafımızla imzalanan kredi derecelendirme sözleşmesinin Diğer Hususlar maddesinde; ‘’Derecelendirme faaliyetinin yasal düzenlemelere uygun olarak yapılması ve yürütülmüş olması kaydıyla, derecelendirme faaliyeti ve verilecek notlardan dolayı Hizmeti Talep Eden Müşterinin zarar göreceği sonuçlarla karşı karşıya kalmasından ve olumsuz etkilenmesinden dolayı Derecelendirme Kuruluşu sorumlu tutulamaz. Her koşulda, Derecelendirme Kuruluşu’nun işbu Sözleşme kapsamında kusuru ile Hizmeti Talep Eden Müşteriye vereceği zararlardan doğan sorumluluğu mesleki sorumluluk sigortası ile belirlenen kapsam dahilinde sınırlıdır ve Derecelendirme Kuruluşu hiçbir koşulda kâr kaybı, veri kaybı ya da itibar kaybı gibi hususlardan dolayı ortaya çıkabilecek zararlar veyahut da dolaylı, arızi ya da cezai nitelikte ortaya çıkabilecek yahut 3. Kişilere ilişkin olan sair zarar ve kayıplardan sorumlu değildir.’’ hükmüne yer verilmiştir.
Yine konuya ilişkin olarak BDDK’nın 17.04.2021 tarihinde 28267 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmeliğinin 30. Maddesinde;
“(1) Sigorta teminatı müşteri ile imzalanan derecelendirme sözleşmesinde öngörülen tutarın iki katından az olmamak üzere, öngörülen derecelendirme uygulamaları kapsamında yapılan ve 21 inci maddenin üçüncü fıkrası kapsamına girmeyen derecelendirme faaliyetleri sonucunda verilecek derecelendirme notları nedeniyle oluşabilecek zararların tazminini teminen mesleki sorumluluk sigortası yaptırırlar” denilmektedir.
Mesleki Mesuliyet Sigortası ile ilgili her türlü masraf JCR Avrasya’ya aittir.
11. Derecelendirme Notu geçerlilik süresi ne kadardır?
Hizmeti Talep Eden Müşteriye verilecek derecelendirme raporları, yayımlandıkları günden itibaren bir yıllık süre için geçerlidir.
12. Derecelendirme Sözleşmesi süresi ve sona erme şartları nelerdir?
Aksi belirtilmemiş ise, sözleşme süresi imza tarihinden itibaren 1 yıldır. Bu sürenin hitamından önceki 30 gün içinde taraflardan herhangi biri yazılı fesih ihbarında bulunmamış ise Derecelendirme Sözleşmesi bir yıllık süreyle kendiliğinden yenilenmiş sayılacaktır.
13. Verilen notlar nasıl belirlenmektedir?
Derecelendirme notları internet sayfamızda yer alan ‘’Firma Kredi Derecelendirme Metodolojisi’’ başlığı altında açıklanan kriterler kapsamında belirlenmektedir.
14. Kredi Derecelendirme Notasyonu;
Aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://www.jcrer.com.tr/tr/metodoloji/notasyonlar/kurumsal-yonetim-rating-notasyonu
Başka derecelendirme kuruluşlarıyla notasyon karşılaştırmalarına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://www.jcrer.com.tr/tr/metodoloji/notasyonlar/notasyon-karsilastirmasi
15. JCR Avrasya Derecelendirme A.Ş. hangi hizmetleri vermektedir?
• Kredi Derecelendirme
• Kurumsal Yönetim Derecelendirme
• Yapılandırılmış Finansman
• İhraç Ratingi
• Ülke Ratingi
16. Kredi Derecelendirme raporu içerisinde hangi notlara yer verilmektedir ve kapsamı nedir?
Kredi Derecelendirme raporu aşağıdaki notların tamamını kapsamakta olup her bir notun açıklamaları yanlarında belirtilmiştir.
Uluslararası Yabancı Para Cinsinden Rating; Firmaların döviz cinsi yükümlülüklerini döviz oluşturarak ödeyebilme kabiliyeti değerlendirilir. Tüm ülke riskleri konvertibilite ve transfer riskleri dahil göz önüne alınır.
Uluslararası Yerel Para Cinsinden Rating; Firmaların para birimi gözetilmeksizin yükümlülüklerini yerel para cinsinden ödeyebilme kabiliyeti uluslararası kriterlere göre değerlendirilir. Konvertibilite ve transfer riskleri hariç tüm ülke riskleri göz önüne alınır.
Ulusal Yerel Para Cinsinden Rating; Firmaların para birimi gözetilmeksizin yükümlülüklerini yerel para cinsinden ödeyebilme kabiliyeti ulusal kriterlere göre değerlendirilir. Ülke Riskleri göz önüne alınmaz
Not: Yukarıdaki açıklamalarımız bilgilendirme amaçlı olup, derecelendirme raporunun talep edilme süresi ve kapsamı ile ilgili olarak çalışılan bankanın/ bankaların yönlendirmelerinin öncelikli olarak dikkate alınması gerekmektedir.